Trong những ngày cuối tháng 10 vừa qua, nghệ sĩ tự học theo đuổi dòng tranh chân dung – Hom Nguyen, đã có buổi giao lưu và hỏi-đáp cùng sinh viên khoa Mỹ Thuật Công Nghiệp thuộc trường đại học Tôn Đức Thắng, TP.HCM.

Đứa con xa miền đất mẹ nay trở về

Hom Nguyen, sinh năm 1972, là người Pháp gốc Việt, đều có cha và mẹ là người Việt. Trước khi chọn đi theo con đường nghệ thuật chuyên nghiệp, Hom Nguyen đã từng trải qua tuổi thơ gian khó và không chọn đi theo nghệ thuật bởi những đắn đo về một cuộc sống ổn định. Vào năm 2009, biến cố lớn cuộc đời của anh xảy đến – sự ra đi vĩnh viễn của người mẹ của mình sau nhiều năm mất đi khả năng lao động do tại nạn vào lúc Hom chỉ tầm 4 tuổi. Biến cố này đã thúc đẩy Hom Nguyen về thăm Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội – quê hương của mẹ nghệ sĩ. Anh chia sẻ, bởi kề cận và chăm sóc mẹ, trong ký ức của anh cho đến bây giờ, vẫn là mùi phở và những câu chuyện về quê xa thuở nào. Chính trong chuyến đi năm đó, anh đã quyết định thay đổi hoàn toàn cuộc đời của mình – đi theo nghệ thuật, tiếng gọi ngày xưa mà chính anh rũ bỏ, nay cũng chính anh kiên quyết đi theo cho đến tận bây giờ đã hơn một thập kỷ. 

Thưởng thức tranh của Hom Nguyen, ít có ai biết rằng, anh chính là một nghệ sĩ tự học. Sau chuyến đi về Việt Nam năm 2009, anh trở về Pháp, dung hết số tiền để dành của mình để mở một studio, nơi anh có thể tự tập luyện và sáng tác. Trong hành trình hơn một thập kỷ đi theo chấp niệm nghệ thuật của mình, Hom Nguyen dần được thế giới công nhận. Anh đã được mời vẽ cựu Đệ nhất phu nhân tổng thống Mỹ – Michelle Obama cho quỹ UN Women, bức chân dung của bà cũng là bìa cho tạp chí Vogue. Ngoài ra, tác phẩm của anh cũng đã được trưng bày tại Grand Palais – là “Khải Hoàn Môn” trong giới nghệ thuật tại Paris, được cựu Tổng thống Pháp Francois Hollande không tiếc lời khen ngợi trong lần thưởng tranh vào năm 2016. Vào năm 2021, nghệ sĩ Hom Nguyen đã được Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ký sắc lệnh trao tặng Huân chương Công trạng Quốc gia tước hiệu Hiệp sĩ vì đã có những cống hiến tích cực cho lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. 

Thông báo trao tặng Huân chương Công trạng Quốc gia tước hiệu Hiệp sĩ gửi đến Hom Nguyen

Vào những ngày cuối tháng 10, sau 13 năm, cũng là 13 năm chìm đắm trong con đường tự học của mình và ghi tên mình trên chính hành trình nghệ thuật của mình, anh quyết định quay về Việt Nam thăm lại nơi đã truyền ngọn lửa cho anh năm nào. Hom Nguyen còn có mong muốn được giao lưu với những lớp trẻ cũng đang chọn nghệ thuật là kim chỉ nam trên con đường sự nghiệp. S&S Art – đơn vị hiện đang đại diện nghệ sĩ cũng như vận hành phòng tranh S&S Art hiện đang trưng bày các tác phẩm của Hom Nguyen tại Việt Nam – hợp tác cùng khoa Mỹ Thuật Công Nghiệp thuộc trường đại học Tôn Đức Thắng, TP.HCM, nhằm tổ chức một buổi giao lưu và trò chuyện trực tiếp cùng các sinh viên đang theo học tại đây. 

“Hãy cứ mơ đi và thực hiện ước mơ đó ngay cả khi cuộc sống tưởng chừng ko cho phép”

Tại buổi giao lưu, nhiều câu hỏi được đặt ra với Hom Nguyen từ các sinh viên, từ những trao đổi về định hướng sự nghiệp trong thế giới nghệ thuật, cho đến nguồn cảm hứng sáng tác và phong cách vẽ của nghệ sĩ. Những trăn trở về việc giữ được – hay đánh mất bản ngã nghệ thuật của chính mình khi rời ghế nhà trường và “vào đời”. Để phản hồi, Hom chia sẻ rằng, “hãy trân trọng những “đơn hàng thương mại” đó, đối với tôi khi nhìn lại, đó chính là một hạnh phúc và những đặc ân. Những sản phẩm sáng tạo thương mại vẫn luôn là những tác phẩm nghệ thuật, nếu bạn tin nó là như vậy. Hãy bỏ qua những định nghĩa “thương mại” hay “nghệ thuật hàn lâm”. Viêc của bạn là làm hết sức, hãy yêu công việc, và cảm kích vì đã có người tìm đến bạn cho công việc. Trong quá trình làm việc, bạn sẽ nhận ra bản ngã nghệ thuật của mình là gì, và tự khắc ôm chặt với nó mà không bị mất đi.”

Khi lắng nghe câu chuyện tuổi thơ và hành trình tự học và cũng là quá trình tự chữa lành cho bản thân qua từng nét vẽ, một câu hỏi được đặt ra chính là – bằng cách nào nghệ sĩ biết rằng nghệ thuật chính là con đường đúng đắn và không bỏ cuộc? Hom Nguyen trả lời câu hỏi bằng một câu chuyện giữa anh và một người bạn: “Cách đây không lâu, một người bạn của tôi, hiện bây giờ cũng đang đi theo con đường sáng tác nghệ thuật, đã gọi cho tôi và hỏi, liệu con đường anh ta đi có đang đúng hay là sai, vì anh ta đang cảm thấy…khổ quá! Sống trong một căn hộ nhỏ và thiếu tiện nghi trong một thời gian khá dài, anh ta bắt đầu băn khoăn và hỏi tôi như vậy. Tôi cười phá lên và bảo, đúng! Anh đang khổ như vậy là đúng đường rồi đó!”

Đó là một câu trả lời cho viễn cảnh thực tế dành cho các bạn sinh viên, Hom Nguyen nhấn mạnh không có thành công nào mà không có khó khan và vấp ngã, chính vì những gian khổ chính mình trải qua thì càng chắc chắn rằng đây chính là con đường mình chọn. Quan trọng là thái độ của mình đối diện với những thời khắc đó, là chúng ta sẽ kiên định và đứng dậy chứ không gục ngã. Anh còn đùa, “thành công mà trơn tru dễ dàng quá, có khi phải xem lại vì nhiều khi đó chưa phải là đích đến thật đâu!”

“Mỗi người xem tranh của tôi đều tự đặt ra câu hỏi cho mình để tự trả lời”

Về phong cách chân dung đặc trưng của mình, Hom Nguyen được đặt một câu hỏi mà anh cảm thấy rất thú vị. Anh được biết đến nhiều bởi phong cách vẽ chân dung bằng những đường nét của nhiều chất liệu màu chồng chất lên nhau, nhưng đa phần những khuôn mặt chính diện với đôi mắt được vẽ mở đều mang lại cho người thưởng tranh nhiều cảm xúc khác nhau. Nguồn góc của cảm hứng đó chính là người mẹ Hà Nội của mình, đó cũng chính là lý do vì sao những khuôn mặt anh sáng tác đều là những khuôn mặt mang hình dáng Á Đông. Câu hỏi được đặt ra là, khi năm tháng qua đi, cùng với nỗi đau mất mẹ cũng dần nguôi ngoai theo thời gian, vậy có khi nào anh bị ‘tắc nghẽn’ trong cảm hứng sáng tác? Hom Nguyen nhận thấy rằng có phần đồng cảm với chính câu hỏi bởi sinh viên, vì đúng là anh có lúc đi một mình trên con đường tìm kiếm nguồn cảm hứng cho những khuôn mặt của tác phẩm. Phần lớn tác phẩm của Hom Nguyen đều là những gương mặt anh chưa gặp bao giờ, tất cả đều những nhân vật theo trí tưởng tượng của mình, tất nhiên trừ những nhân vật nổi tiếng được anh vẽ cùng những dự án hợp tác. 

“Những gương mặt mà tôi vẽ, đúng là từ những buổi đầu có đâu đó hình ảnh mẹ tôi thoáng chút, nhưng dần về sau tôi cảm nhận được rằng chẳng biết tự lúc nào tôi đã không để mẹ tôi là tâm điểm duy nhất của sáng tác nữa, mà là phụ nữ Á Châu, là phụ nữ Việt Nam. Tôi muốn những tác phẩm của tôi được trưng bày để tôi được phô bày vẻ đẹp của những người phụ nữ từ nguồn gốc của tôi, tôi muốn được bằng cách của riêng mình nói về vẻ đẹp đặc trưng của con người từ mảnh đất cha mẹ tôi đã sinh ra. Nên bây giờ, nguồn cảm hứng trong tôi là một ngọn lửa cháy bền bỉ, chưa thấy ngày lụi tàn (cười).”, Hom Nguyen chia sẻ. 

Nghệ sĩ chia sẻ thêm, “Ngoài ra, nguồn cảm hứng của tôi chính là những cảm xúc của người thẩm tranh, bất kể là ai. Khi tôi vẽ nhưng bức tranh có đôi mắt nhìn trực diện, tôi muốn những ánh nhìn đó có khả năng nhìn thẳng vào người đối diện. Tôi luôn đưa linh hồn vào những ánh mắt đó, để người xem tranh của tôi đều tự đặt ra câu hỏi cho mình để tự trả lời về những cảm xúc mình đang có.”. 

Sau buổi chia sẻ và giao lưu cùng sinh viên khoa Mỹ Thuật Công Nghiệp thuộc trường đại học Tôn Đức Thắng TP.HCM, anh gửi lời cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, các thầy cô ở khoa và đặc biệt hơn cả là đến với các sinh viên tham dự ngày hôm ấy. Anh gửi lời nhắn nhủ đến các bạn sinh viên rằng, hãy trân trọng những tháng năm ngồi trên ghế nhà trường để được đào tạo bài bản những kỹ năng và kiến thức cần thiết cho hành trình nghệ thuật của mình. Đừng quá xem trọng dù con đường bạn đi sẽ là nghệ thuật hàn lâm, hay là ngành sáng tạo thương mại, vì dù có là con đường nào đi chăng nữa, nó cũng sẽ chông gai, và khó khăn, hãy nhớ về những ước mơ, hoài bão và những lý do đầu tiên khi bạn quyết định đi theo vào những ngày đầu và vượt qua. Với tư cách là một nghệ sĩ tự học, và hơn tất cả là một người đã từng trải qua rất nhiều sóng gió trong những tháng năm tuổi thơ, đến bây giờ anh vẫn ước mình đã có cơ hội được đi học. Sau nữa là với tư cách một người cha, anh luôn mong các con của mình sẽ phát huy được những khả năng tiềm ẩn của mình tại ngôi trường, học được nhiều thứ đáng quý, cũng như các bạn ở đây. 

Cuối chương trình, anh ký tặng các bạn sinh viên trên tấm poster, cẩn thận ghi tên từng bạn sinh trên tấm thiệp để chính anh và các bạn có những ký ức đẹp cùng với nhau.