Từ ngôi làng nhỏ bé vùng La Chaux-de-Fonds, nghệ nhân thiên tài Pierre Jaquet-Droz đã đánh cỗ xe ngựa tự chế, chở 6 cỗ máy độc đáo chu du suốt 49 ngày đế tới trình lên đức Vua Tây Ban Nha. Kể từ đó, những tác phẩm của Jaquet-Droz không chỉ chinh phục vua chúa phương Tây mà còn là thương hiệu đầu tiên vươn mình sang triều đình Nhật Bản và Tử Cấm Thành. Nhiều tác phẩm đặt thửa của thương hiệu dành cho các vị yếu nhân ngày nay vẫn được trưng bày trong các bảo tàng danh tiếng.

Trước đây người ta có suy nghĩ rằng chơi đồng hồ có các cấp độ, bắt đầu làm quen với thú chơi sưu tầm đồng hồ từ việc sở hữu các thương hiệu sản xuất số lượng lớn, những thiết kế nổi tiếng của các thương hiệu gạo cội, rồi tiếp các thương hiệu độc lập, cuối cùng là cấp độ đặt thửa riêng. Chính vì thế đặt thửa luôn đi cùng định kiến về giá tiền hẳn rất cao, chỉ dành cho các nhà sưu tầm đã có đầy đủ các lựa chọn. Thực tế ngày nay đã khác, chẳng cần phải kinh qua tất cả các cung bậc, chỉ cần bạn có ý muốn thực hiện Bespoke hay không, các thương hiệu có rất nhiều lựa chọn, cấp độ và mức giá để chiều lòng khách hàng.

Vì sao bespoke trong đồng hồ lại không phổ biến, không có nhiều nhãn làm? Đầu tiên đó là bởi một chiếc đồng hồ sản xuất được cần hàng trăm chi tiết về phần kĩ thuật rất phức tạp, rồi tới các kĩ nghệ trang trí cũng rất đa dạng. Để sản xuất ra một chiếc đồng hồ gồm rất nhiều công đoạn, từ bộ phận thiết kế, cho tới phần chế tác, nghiên cứu chất liệu, trang trí rồi mới tới phần kiểm định. Một nhà máy đồng hồ để có thể chạy đủ tất cả các bộ phận đó, gồm cả máy móc, đều đòi hỏi sự đầu tư rất lớn về người và của.

Một chi tiết đơn giản như mặt đồng hồ chẳng hạn, chỉ cần yêu cầu chạm khắc theo hoạ tiết hay đánh bóng hay nung Enamel (pháp lam) hay thiết kế một chiếc kim khác cũng khiến cho dây chuyền toàn các nghệ nhân phải cùng bàn thảo và cùng thích ứng. Trong khi đã gọi là dây chuyền sản xuất, để làm ra hàng trăm chiếc đồng hồ đều chuẩn chỉnh với tiêu chí “Đồng hồ Thuỵ Sĩ” dây chuyền càng phải mượt mà càng tốt, và mỗi mắt xích đều tập trung vào công đoạn riêng của mình để cho ra kết quả hoàn hảo nhất. Một nhà máy sản xuất đồng hồ, cũng như bất kì một nhà máy thông thường nào khác, đều được kiểm soát bằng tiến độ và kế hoạch. Vì thế chỗ đứng cho một tác phẩm Bespoke tưởng là đơn giảm mà lại không phải là dễ kiếm trong thế giới này.

Lý do thứ hai khiến cho các tác phẩm Bespoke hiếm có hơn đó là việc nhiều thương hiệu muốn tập trung vào xây dựng các bộ sưu tập biểu tượng. Bởi ngay ở từ Bespoke – cá nhân hoá – thì mỗi tác phẩm đã phải có sự riêng biệt, với số lượng ít và đòi hỏi sự khác biệt quá lớn như vậy thì rất khó cho một thương hiệu lớn có thể tồn tại. Muốn trở thành một nhà sản xuất cỡ lớn, một thương hiệu mạnh có hiện diện nhiều nơi thì không thể chỉ bán các sản phẩm riêng lẻ mà phải bán theo từng bộ sưu tập.

Cái gì càng khó và thử thách lại càng khiến các nhà làm đồng hồ muốn chính phục, bởi đó chính là khe cửa hẹp để làm hài lòng các nhà sưu tầm lớn ở khắp nơi trên thế giới. Nhiều thương hiệu tuỳ thuộc vào chiến lược của họ để đưa ra một số lựa chọn Bespoke nhằm nhấn mạnh vào khả năng sử dụng các kĩ nghệ thủ công bậc thầy của họ.

Jaquet Droz là một trong những thương hiệu đặc biệt bởi thương hiệu 280 năm tuổi là một trong những cột mốc vàng son quan trọng của ngành đồng hồ Thuỵ Sĩ từ thuở sơ khai nhất. Kho tàng lịch sử của thương hiệu đủ để truyền cảm hứng tới hậu duệ và các thương hiệu đời sau, mặc dù phải trải qua nhiều biến cố thăng trầm.

Ngay khi được Swatch Group khôi phục lại, Jaquet Droz có một cơ cấu rất phù hợp để có thể phục vụ các đơn hàng Bespoke. Điểm đặc biệt nhất đó là sở hữu Ateliers d’Art, một toà nhà chỉ tập trung vào các kĩ nghệ như automata, tiểu hoạ, điêu khắc, các ngón nghề Enamel gần như đã thất truyền (Paillonne). Kho tàng đá quý cũng được đưa vào catalogue để các nhà sưu tầm chọn lựa, từ Aventurine, Bronzite, ngọc lục bảo, Lapis, Lazuli, thiên thạch, Onyx, Ruby, Stromatolith, Covellite và ngọc trai đều có thể phát triển thành các phiên bản không giới hạn độ sáng tạo, theo đuổi tinh thần độc đáo mà Jaquet Droz đã thừa hưởng qua nhiều thế hệ.

Người chơi đồng hồ có thể bắt đầu Bespoke từ thứ đơn giản nhất là dây đeo cho tới đỉnh cao nhất là thiết kế một chiếc đồng hồ hoàn toàn từ con số không. Thửa riêng một chiếc đồng hồ hoản toàn không có sự giới hạn, chỉ quan trọng là nhà sưu tầm muốn đi xa tới đâu.

Triết Lý 300 năm của Jaquet-Droz:

Nghệ thuật của sự độc nhất

Trong gần ba thế kỷ, Jaquet Droz đã đưa khái niệm chế tác đồng hồ nói riêng và nghệ thuật nói chung đến thế giới từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Vào thế kỷ thứ 18, gia tộc Jaquet-Droz là những người đi tiên phong trong nghệ thuật trang trí vượt bậc, sử dụng những loại hình chế tác vô cùng sắc sảo. Bắt đầu từ niềm đam mê với con đường họ chọn, đã dần dần xây dựng nên một thế hệ thợ thủ công với những đôi bàn tay tựa như có phép màu. Những tác phẩm được sử dụng các phương pháp như paillonné tráng men, sơn thủ công, điêu khắc và chạm trổ đã và đang là bản chất riêng cũng như sự thành công và danh tiếng của Jaquet Droz. Thời điểm bấy giờ, ngoài những chiếc đồng hồ bỏ túi, những người nghệ nhân của Jaquet Droz còn mang những bức tranh nghệ thuật lên những chiếc bình, hộp đựng thuốc lá, hay cả trên những chiếc lồng cho những chú chim cơ học có thể hót vang. Khả năng và hướng đi sáng tạo của Jaquet Droz khác biệt bởi “phép phù thủy” của họ luôn có thể thổi được một linh hồn rất sống động và đẹp đẽ vào những đồ vật vô tri vô giác, mang vẻ đẹp thẩm mỹ bên ngoài và sở hữu cấp độ thiên tài của những bộ máy cơ khí bên trong.

Ngày nay, thương hiệu Jaquet Droz thừa hưởng những di sản thế hệ trước để lại, mang đến cho giới mộ điệu cơ hội có thể sở hữu được những chiếc mặt đồng hồ mà họ luôn mơ ước. Chính xác là như vậy, Jaquet Droz sẽ thiết kế theo những yêu cầu và ý tưởng của từng khách hàng, biến những ý tưởng của họ thành sự thật. Vậy phải chăng họ thật sự sở hữu những “đôi bàn tay thần tiên” tại Jaquet Droz Ateliers d’Art?

~*~

Độc bản cùng nghệ thuật Pháp Lam – Lưu giữ hàng trăm năm

Jaquet Droz là một trong những thương hiệu hiếm hoi không những duy trì mà còn phát triển phương pháp tráng men Grand Feu. Trong ngôn ngữ Pháp, Grand Feu được dịch ra là “Ngọn Lửa Lớn”. Cái tên này đã nói lên một phần nào đặc điểm của phương pháp kéo dài hàng trăm năm lịch sử này. Đây là kết quả của một phối hợp và tương tác đồng điệu tinh tế của bột men siêu mịn và lò nung có nhiệt độ cao nhưng chính xác. Đồng thời với công thức được phát triển riêng của mình, Jaquet Droz còn có thể tránh được những rủi ro so với công thức cổ truyền gốc, nhưng vẫn tạo ra được một tác phẩm măt số tuyệt đẹp, màu sắc và các đường vân hoàn toàn độc đáo. Một tác phẩm hoàn thành, có khả năng tồn tại cùng độ bóng có thể trải qua nhiều thế kỷ, vượt qua cả sự tàn phá của thời gian.

Ngoài độ bóng, những người nghệ nhân còn phải giữ vững được độ chuẩn của ánh màu. Một sắc của một màu nhất định, có thể mất tới hơn một tiếng để chuẩn bị, hình thành và pha được một sắc thuần khiết. Họ lặp đi lặp lại các bước cho từng sắc đến khi đạt được độ chuẩn của bảng màu dành cho thiết kế nghệ thuật của mình.

Tác phẩm độc bản đã có dấu ấn cá nhân, được chế tác bởi những nghệ nhân bậc thầy, sẽ trở thành món quà và kỉ vật có sức sống tới mấy trăm năm sau, ghi lại những người quan trọng hoặc những dịp kỉ niệm mang tính lịch sử của gia đình.

~*~

Nghệ thuật tiểu hoạ thượng thừa

Jaquet Droz luôn mong muốn phát triển nghệ thuật tiểu hoạ trên nền men của thế kỷ 21, đồng thời cũng là một cách tôn vinh truyền thống riêng của hãng – đây là kỹ thuật được áp dụng vào những tác phẩm thành công và được ái mộ. Người họa sĩ tô vẽ tuyệt đối thủ công bằng những ngòi bút lông siêu mảnh, chỉ ngang với kích thước sợi tóc, nhìn qua kính phóng đại để hoàn thiện những đường nét chi tiết hết mức có thể. Bức tranh cần những đôi bàn tay cực kỳ vững chãi để tạo ra những nét dứt khoát, thẳng như mềm mại, uyển chuyển nếu cần, cùng với niềm đam mê, sự tập trung và lòng kiên nhẫn.

Ngoài đòi hỏi kỹ năng của nghệ sĩ, công cụ cũng là một câu chuyện đáng để kể. Những cây cọ sơn có phần đầu thon và độ cứng – mềm của phần tóc cọ phải được lựa chọn phù hợp. Đây là yếu tố quan trọng để những chiếc cọ có thể thích ứng với những đôi bàn tay người nghệ nhân giúp họ có cân bằng để tạo ra những nét thanh nét dầy khác nhau. Một chiếc cọ phải mất hàng tháng để tạo ra vì đôi khi họ phải chế tạo riêng một loại cọ đặc biệt dành riêng cho từng thiết kế. Hoặc một thiết kế có nhiều chi tiết khác nhau, thì từng chiếc cọ phù hợp sẽ được sản xuất dành riêng cho mỗi chi tiết đó. Ví dụ, chiếc cọ có phần đầu có kích thước chính xác phù hợp để vẽ con ngươi của mắt, chiếc khác thiết kế riêng để phù hợp để vẽ từng sợi tóc. Hoàn toàn không phải cọ mảnh là vẽ được tất cả các chi tiết nhỏ.

Trong quá trình chế tác, vẽ - nung là hai bước được lặp đi lặp lại nhiều lần. Một mặt số sẽ trải qua nhiều lớp vẽ liên tiếp, sau đó mang đi vào lò nung, rồi lại vẽ - nung, có thể lên đến 20 lần. Thành quả được hoàn thiện bằng lớp sấy khô cuối cùng để sơn sửa lớp bảo về đúng cách để có được tính tồn tại qua hàng trăm năm.

Những “đôi bàn tay thần tiên” thổi hồn vào bản vẽ thiết kế và mang đến những tác phẩm “sống” trên cổ tay người đeo.

~*~

Nghệ thuật gần như thất truyền - Tráng men Paillonné

Paillonné là kĩ thuật phủ mặt với vài lớp men nền, sau đó đặt các vân hoa vàng được gọi là paillons lên lớp men nền và cuối cùng là phủ lên các paillons một lớp men mềm (men trong). Nghệ thuật này đã gần như bị thất truyền trong giới đồng hồ, chỉ còn vài người còn sót lại thuộc thế hệ nghệ nhân cũ có thể làm chính xác những tác phẩm này. Vào thế kỷ 18, chinh người sáng lập của thương hiệu - Ngài Pierre Jaquet Droz đã biến kỹ thuật này thành một nghệ thuật.

Điểm khó của phương pháp Paillonné chính lá quá trình bắt đầu với việc tạo ra các paillons. Đây là một công đoạn thủ công phức tạp vì nó đòi hỏi tạo ra các khuôn dập tạo hình đặc biệt, sau đó dập từng chiếc một từ những lá vàng 22 karat hoặc 24 karat siêu mỏng. Kết quả tạo nên những lá paillons vô cùng mỏng manh. Một điều cần chú ý rằng vàng nguyên chất cực kì mỏng và chỉ có thể được xử lí khi dùng các cây cọ mềm nâng lên. Bước tiếp theo đòi hỏi không ít công sức cũng như sự tỉ mỉ, đó là khâu đặt các lá paillons vào đúng vị trí trên lớp men nền.

Những dụng cụ thủ công gồm bột gốm mất nhiều giờ để pha sắc và mảnh vàng mỏng được tỉ mẩn đặt thủ công trên chiếc mặt đồng hồ đòi hỏi sự khéo léo và độ kiên nhẫn

Những tác phẩm tiêu biểu của phương pháp tráng men PAILLONNÉ

~*~

Tạo những bức phù điêu độc bản cùng nghệ thuật điêu khắc

Dựa trên di sản của các kỹ năng truyền thống đã được bảo tồn, Jaquet Droz đang hồi sinh kỹ thuật của tổ tiên để tạo ra một số kiệt tác nghệ thuật trang trí mới. Các họa tiết, khuôn đúc sau đó được điêu khắc, tạo ra sự sinh động của các bức phù điêu. Nghệ thuật điêu khắc phản ánh độ xuất sắc của thương hiệu Jaquet Droz là các họa tiết được chạm khắc thủ công tỉ mỉ, được sơn hoặc không trang trí, chiếm hầu hết không gian của mặt số thường có sắc nền nhẹ nhang từ ngọc trai, góp phần nổi bật của tác phẩm.

Những người nghệ nhân sẽ đưa vật liệu cần được điêu khắc dưới kính lúp và sử dụng những dụng cụ điêu khắc được mài sắc nhọn để tạo ra những vết cắt chắc chắn nhưng vẫn thể hiện được những nét mềm mại bởi kỹ năng uốn lượn của bàn tay để tạo vết cắt có hiệu ứng của mái tóc hoặc cơn sóng biển.

~*~

Độc bản tự nhiên – Mặt đá quý do chủ nhân yêu thích

Khoáng sản luôn là trọng tâm đặc biệt đối với Pierre Jaquet-Droz từ những ngày đầu trong sự nghiệp của mình, người đã dành tình cảm đặc biệt và sử dụng chất liệu được thiên nhiên ban tặng này vào vô số tác phẩm. Ông tin rằng, đá thiên nhiên, những tinh thể và khoáng chất cần đến từ hàng trăm đến hàng chục ngàn năm để hình thanh và đúc kết, như một lời nhắc nhở chúng ta rằng mẹ thiên nhiên là một nghệ sĩ đầu tiên trên hành tinh này. Những tác phẩm từ khoáng sản là sự kiên trì dài đằng đẵng của một quá trình hoàn toàn tự nhiên kết hợp bởi những điều giản đơn nhất xung quanh loài người chúng ta, khơi dậy một cảm xúc hiếm có, một sự thân thuộc giữa hai sự sáng tạo của đất trời và con người. Jaquet Droz nắm bắt vẻ đẹp từ ánh sáng tự nhiên của đá, sử dụng chúng để trang trí mặt số đồng hồ và tạo ra các sản phẩm đặt làm riêng. Được trang hoàng như vậy, mỗi chiếc đồng hồ khoáng chất tự nhiên trở thành độc nhất vô nhị.

~*~

Thêm thành phố yêu thích của riêng mình

Ngoài vẻ đẹp nghệ thuật bên ngoài, như đã nói ở trên, ở Jaquet Droz còn có thể tìm thấy được sự thiên tài vượt bậc liên quan đến những bộ máy bên trong. Thương hiệu đã từng cho ra mắt thiết kế mang tên The Jaquet Droz Twelve Cities số hiệu ref. J010133202 thuộc bộ sưu tập Majestic Beijing với chức năng xem được 12 múi giờ khác nhau bao gồm, London, Geneva, Istanbul, Mecca, Moscow, Phoenix, Mexico City, New York, Bắc Kinh, Tokyo, Sydney và Azores.

Twelve Cities có bộ máy lên dây tự động, bộ chuyển động jumping hour (con số giờ được hiển thị qua ô cửa sổ) và có thể tùy chỉnh theo ý muốn cá nhân. Chỉ cần đặt một giờ chuẩn nơi mình muốn và thời gian của những thành phố tương ứng sẽ hiện ở ô số, đồng thời sẽ có một ô hiện tên của thành phố đó.

Chức năng này có thể được yêu cầu để đưa vào chiếc đồng hồ độc bản theo yêu cầu riêng của mỗi cá nhân khi đến ngôi nhà nhiệm mầu Jaquet Droz.

Mặt số có chức năng theo dõi nhiều múi giờ mang tên Twelve Cities (7 thành phố) của Jaquet Droz với hai ô cửa sổ chỉ giờ và tên thành phố tương ứng

~*~

Quá trình thai nghén một độc bản

Chức năng này có thể được yêu cầu để đưa vào chiếc đồng hồ độc bản theo yêu cầu riêng của mỗi cá nhân khi đến ngôi nhà nhiệm mầu Jaquet Droz trải qua các bước sau.

Đầu tiên, chủ nhân cần liên hệ và trao đổi những mong muốn, quan trọng nhất là cả những ý niệm và triết lý muốn gửi gắm trong tác phẩm độc bản tới nhà bán lẻ của Jaquet Droz ở nơi gần nhất. Nhà bán lẻ sẽ là cầu nối tổng kết và gửi các ý tưởng này tới nhà máy, truyền tải và có nhiệm vụ giúp dự án thành công tâm đắc nhất.

Các nghệ nhân của Jaquet Droz sẽ nghiên cứu đầu bài và phát triển các bản vẽ và gửi lại thông qua nhà bán lẻ. Với các cuộc thuyết trình và bàn thảo, các bản vẽ sẽ tiếp tục được phát triển nếu chiếm được cảm tình của chủ nhân, dấu hiệu cho thấy các chuyên gia đang đi đúng hướng.

Cuối cùng khi bản vẽ cuối được lựa chọn, quá trình chế tác thủ công sẽ bắt đầu. Tuỳ vào mức độ phức tạp của đầu bài, trung bình khoảng thời gian để một tác phẩm độc bản có thể tới được tay chủ nhân mất từ ít nhất 2 tháng cho tới khoảng 6 tháng. Các thiết kế có tiểu hoạ và đá quý, thường có thời gian hoàn thiện sớm nhất từ 2 tới 4 tháng nếu điều kiện thuận lợi. Các kĩ nghệ điêu khắc cần ít nhất từ 3 tới 6 tháng, còn các thiết kế automaton thì chủ nhân cần xác định khoảng thời gian chờ từ 6 tháng trở nên cho tới khi nào hoàn thiện, vì cần phải phát triển một cỗ máy hoàn toàn mới.

Về mức giá, khởi điểm cho một đơn hàng đặt thửa của Jaquet Droz thường bắt đầu từ 36,500 CHF trở lên cho tác phẩm kích thước đường kính khoảng 39mm hoặc 41mm, chất liệu vàng trắng hoặc vàng hồng. Phần chi phí sẽ tiếp tục tăng lên đối với các phiên bản sử dụng đá quý, mức độ khởi điểm thường có thể tiếp cận các loại đá quý như Pietersite xanh dương hay Stromatolithe. Đối với các loại đá quý hiếm hơn như Opal hay Jade thì tuỳ thuộc vào sản lượng của các mỏ trên thế giới vào thời gian mà chủ nhân ra mệnh lệnh cho các chuyên gia săn tìm.

Các kĩ nghệ phức tạp và hiếm còn nơi sản xuất như Pailonnee thì mức giá khởi điểm để có được một phiên bản đặt thửa là từ 49,000 CHF. Các tác phẩm điêu khắc vàng, mức giá khởi điểm để kích hoạt một dự án đặt thửa là từ khoảng 75,000 CHF cho tới 100,000 CHF.

Đặc trưng lừng danh của Jaquet Droz, các cỗ Automaton là phức tạp nhất và cũng hiếm thương hiệu nhận đặt thửa nhất, có mức giá tuỳ thuộc vào từng dự án, sau khi chủ nhân ra đầu bài và các nghệ nhân nghiên cứu phát triển ra cỗ máy độc lập đó.