Qua hàng ngàn năm, nhân loại vẫn luôn nhìn lên bầu trời, quan sát và ghi chép tỉ mỉ mọi chuyển động, hướng đi cũng như chu kì của mặt trăng một cách rất kỹ lưỡng. Đối với người mới chơi đồng hồ, Moonphase -  “lịch tuần trăng” có sức hút vô cùng mãnh liệt. Bởi nó là cỗ máy tinh xảo chứa đựng những bí ẩn về sự vận hành bên ngoài vũ trụ, là sự thăng hoa của nghệ thuật chế tác đồng hồ.

Chu kỳ mặt trăng đi cùng phát triển của nhân loại

Hàng ngàn năm trước, việc quan sát thiên nhiên, đặc biệt là theo dõi chu kỳ mặt trăng được cho là vô cùng quan trọng đối với con người. Nhờ vào việc nắm bắt chu kỳ mặt trăng, nhân loại thời bấy giờ có thể phán đoán được sự lên xuống của thủy triều, thời gian thu hoạch mùa vụ hay những sự biến đổi của thời tiết. Các tôn giáo thời xa xưa cũng dựa vào chu kỳ mặt trăng để hình thành nên những nghi thức của mình. Ngày nay, tại nhiều nước phương Đông cũng như Việt Nam vẫn giữ nét văn hóa cúng bái theo lịch Âm vào mùng 1, 15, các ngày lễ Tết Nguyên Đán, … hoặc lễ giỗ tổ tiên nhằm tưởng nhớ người đã khuất.

Ngoài việc ứng dụng trong khoa học & đời sống, ánh trăng còn là hình ảnh thiên nhiên hồn nhiên, tươi mát, là biểu tượng của thi vị mang vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sống. Tương truyền, nhân gian cho rằng trăng tròn và trăng khuyết, niềm vui nỗi buồn, sự đoàn tụ, sum họp hay chia tay đều có gắn kết chặt chẽ với nhau. Trăng tròn là biểu tượng của sum họp và Tết trung thu cũng được gọi là Tết đoàn viên. Tết Trung Thu là lễ hội dân gian phổ biến tại nhiều quốc gia Đông Á và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Đồng thời, đây cũng là dịp để người ta ngắm trăng tiên đoán mùa màng và vận mệnh quốc gia. Nếu trăng thu màu vàng thì năm đó sẽ trúng mùa tằm tơ, nếu trăng thu màu xanh hay lục thì năm đó sẽ có thiên tai, và nếu trăng thu màu cam trong sáng thì đất nước sẽ thịnh trị.

Mô phỏng chu kỳ mặt trăng

Pha của Mặt trăng thường thay đổi tuần hoàn khi Mặt trăng xoay quanh Trái Đất và sự thay đổi này tùy thuộc vào vị trí tương đối của ba thực thể Mặt trăng, Mặt trời và Trái Đất. Độ dài trung bình của một tháng bằng 1/12 của năm, tương đương khoảng 30,44 ngày. Trong khi đó, thời gian để chu kỳ của Mặt trăng lặp lại khoảng 29,53 ngày. Vì vậy việc tính thời gian cho các pha Mặt trăng dịch chuyển trung bình khoảng một ngày cho các tháng kế tiếp.

Hiểu được vai trò quan trọng này, con người đã không ngừng vận dụng trí tuệ và sức tưởng tượng để mô phỏng chuyển động của Mặt trăng nhằm làm chủ dòng thời gian một cách hiệu quả. Antikythera là cỗ máy đầu tiên có chứa tính năng Moonphase được biết đến sớm nhất, với xuất xứ từ Hy Lạp cổ đại, cho phép hiển thị vị trí của mặt trăng và các hành tinh đã biết ở thời điểm đó. Dựa vào đây con người có thể tính được ngày của kỳ thế vận hội Olympic tiếp theo và ngày/tháng/năm hiện tại. Sự phức tạp của cơ chế Antikythera là vô cùng kì diệu, và là một biểu tượng độc tôn trong suốt hơn 1000 năm tới khi đồng hồ thiên văn ra đời.

Moonphase - Biểu tượng vẻ đẹp thanh khiết, kì bí trong thế giới đồng hồ

Vào thế kỉ 16, Moonphase xuất hiện trên những mẫu đồng hồ tủ đứng ở Anh và Đức. Sau đó, cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20, Moonphase đã xuất hiện trên đồng hồ bỏ túi. Đến khi đồng hồ đeo tay trở nên phổ biến, Moonphase cũng xuất hiện trên cổ tay của người chơi đồng hồ.

Đồng hồ bỏ túi (pocket watch) với tính năng Moonphase cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20.

Tính năng Moonphase rất dễ nhận dạng trên mặt đồng hồ thông qua một ô cửa sổ chứa đựng bên trong mảnh trăng thơ mộng. Thiết kế điệu nghệ của ô cửa giúp những pha của mặt trăng được chính xác hơn. Người chơi đồng hồ có thể thưởng thức vầng trăng nhô ra tròn đầy hay chỉ lấp ló khuyết dạng để đoán định ngày Âm lịch trong tháng.

Nghệ nhân sẽ gắn đĩa xoay với một cơ cấu 59 bánh răng kết hợp với bánh răng giờ dựa vào chu kỳ mặt trăng 29.5 ngày làm nền tảng cơ cấu chuyển động. Các bánh răng này kết hợp với nhau tạo nên chuyển động cho đĩa xoay ở phía trên và thông qua đó, chủ nhân đồng hồ có thể biết về lịch tuần trăng. Có thể nói, Moonphase không chỉ cho thấy sự tỉ mỉ, tinh xảo trong chế tác đồng hồ mà còn kết nối bền bỉ giữa nghệ nhân và dòng chảy thời gian.

Rosy Cheeked Lunar Cherubim - thiết kế mặt trăng trên đồng hồ ở thế kỷ 17

Sự phức tạp của tính năng moonphase đã làm say mê giới mộ điệu, khi nó đi từ đồng hồ tủ đứng đến đồng hồ bỏ túi rồi cuối cùng đổ bộ lên đồng hồ đeo tay ở thế kỷ 20. Sự góp mặt của những chiếc đồng hồ đeo tay với tính năng lịch tuần trăng (Moon Phase) đã phần nào gợi về những tháng ngày nghiên cứu trong quá khứ nhân loại.

Ở thế kỉ 17, thiết kế mặt trăng được vẽ hình một đứa bé rất dễ thương, với đôi má phúng phính và đôi mắt long lanh, với cái tên là “Rosy Cheeked Lunar Cherubim”. Tuy nhiên, vào thế kỉ 18-19, thiết kế mặt trăng đã thay đổi với hình một người đàn ông đứng tuổi, với cái tên “Man Of The Moon”. Tới những năm 1920, với phong cách Art Deco, các nhà thiết kế vẽ ra một mặt trăng đang nháy mắt, và  vào năm 1950 và 1960 thì mặt trăng biến thành một đĩa được đánh bóng đơn giản, không vẽ hình. Ở thời điểm hiện tại, giới mộ điệu đang rất ưa chuộng phong cách “bán thực tế”, tức là những hình dập 3D khắc họa những vết lồi lõm trên mặt trăng.

Năm 1994, Nghệ nhân Christiaan Van Der Klaauw người đã dành cả cuộc đời của mình để chế tạo những chiếc đồng hồ thiên văn bằng tay đã thành công với chiếc Real Moon Joure – một mặt trăng 3D có độ chính xác trong vòng 11.000 năm.

Nhằm tái hiện lại đêm trăng tuyệt đẹp, các nghệ nhân thường chế tác kiểu ô lịch hợp thành bởi những đường bán nguyệt. Phía bên trong, mặt trăng màu bạc tỏa sáng trên nền trời đêm xanh sẫm. Bên cạnh đó một số đồng hồ có thêm ánh sao sáng rực rỡ trong màn đêm đen.

Vị trí của khẩu độ lịch tuần trăng và hình dạng của ô cửa sổ trên mặt đồng hồ chứa đựng mặt trăng thơ mộng khác nhau rất nhiều tùy thuộc vào thương hiệu. Một số dấu hiệu chu kỳ trăng được thực hiện bằng cách sử dụng đá quý như lapis lazuli hoặc đá aventurine. Đôi khi mặt trăng có màu vàng hoặc vàng trắng và được điêu khắc tỉ mỉ, hoặc cũng có những thương hiệu vẽ mặt trăng bằng tay tinh xảo nhằm tạo thêm chiều sâu và vẻ đẹp cho nó. Một số hãng như Audemars Piguet còn tích hợp cả lịch tháng lên ô hiển thị Moonphase của đồng hồ.

Những quý ông lịch lãm tìm đến đồng hồ lịch tuần trăng như cách họ giao hòa với thiên nhiên, cách tận hưởng bầu trời xoay chuyển trên cổ tay, cách họ cảm nhận dòng chảy thời gian. Đồng thời, đây cũng là một trong những tính năng đẹp nhất, là biểu tượng của sự thanh lịch và thi vị trong thế giới của những cỗ máy chỉ thời gian.

S&S Knightsbridge tự hào là nhà phân phối chính hãng của thương hiệu Audemars Piguet, Bovet 1822, Roger Dubuis, Breitling, Franck Muller, Jaquet Droz, MB&F, L'Epee 1839 và SEVENFRIDAY tại Việt Nam.